انگشت ماشه‌ای(Thumb/finger trigger)، شرایطی است که در آن یکی از انگشتان شما در حالت خمیده گیر میکند. انگشت شما ممکن است با یک ضربه محکم، خم یا راست شود-مانند ماشه‌ای که کشیده و رها می‌شود. این مشکل در واقع زمانی رخ می‌دهد که التهاب، فضای داخل غلاف را که تاندون را در انگشت آسیب‌دیده احاطه کرده است، باریک میکند. اگر انگشت ماشه‌ای حاد باشد، ممکن است انگشت شما در حالت خم‌شده، قفل شود.
افرادی که کار یا سرگرمی آن‌ها نیاز به استفاده مکرر از انگشتان دست را دارد، بیشتر در معرض ابتلا به انگشت ماشه‌ای هستند. این بیماری همچنین در زنان و در افراد مبتلا به دیابت، شایع‌تر است. درمان انگشت ماشه‌ای بسته به شدت آن، متفاوت است.
انگشت ماشه‌ای چیست؟
انگشت ماشه‌ای، یک مشکل بسیار شایع و قابل‌درمان است. این می‌تواند در هر دو انگشت و شست رخ دهد، که دارای تاندون‌هایی هستند که به خم شدن آن‌ها کمک میکند. تاندون‌های خم کننده که انگشتان را خم می‌کنند، دارای یک پوشش خارجی هستند. به این پوشش تنوسینویوم(tenosynovium) می‌گویند. تاندون و پوشش توسط یک سری بافت ضخیم و نرم به نام قرقره(pulley) پوشانده شده است. تاندون و لایه داخلی آن طوری طراحی شده است که در قرقره‌ها بدون اصطکاک می‌لغزد.
قرقره‌ها شبیه نحوه نگه‌داشتن طناب روی میله ماهیگیری هستند. انگشت ماشه‌ای می‌تواند در صورت وقوع یکی از سه مورد رخ دهد: ۱. تاندون بزرگ می‌شود(به خوبی از طریق قرقره جا نمی‌گیرد)، ۲. ضخامت پوشش تنوسینویوم افزایش می‌یابد، ۳. قرقره ضخیم‌تر می‌شود (دهانه تاندون کوچک‌تر می‌شود). سیستم تاندون و قرقره انگشت، طوری طراحی شده است که اندازه‌های دقیق هر ساختار را داشته باشد. تغییر اندازه هر یک از ساختارهای مهم انگشت، می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کند.
اگر تاندون در قرقره سفت شود، پوشش تنوسینویوم فشرده می‌شود و با ضخیم شدن، واکنش نشان می‌دهد. پوشش بزرگ‌تر، مایع بیشتری تولید میکند و در نتیجه، حجم بیشتر مایع باعث افزایش فشار می‌شود. سطح زیرین قرقره نیز می‌تواند تغییر کرده و ضخیم شود. این قرقره ضخیم‌تر باعث اصطکاک روی تاندون متحرک می‌شود. این امر موجب می‌شود تا تاندون، به جلو و عقب حرکت نکند. خبر خوب این است که انگشت ماشه‌ای را می‌توان با شرح‌حال، علائم و معاینه فیزیکی تشخیص داد. به ندرت نیاز به آزمایش‌های تشخیصی دیگر دارد.
علائم انگشت ماشه‌ای
علائم انگشت ماشه‌ای اغلب بدون یک آسیب شروع می‌شود. این مشکل می‌تواند بر روی هر انگشت، از جمله انگشت شست، تأثیر بگذارد. بنابراین ممکن است بیش از یک انگشت در یک زمان آسیب ببیند و هر دو دست درگیر باشد. معمولاً هنگام صبح و یا به هنگام محکم گرفتن یک شیء یا هنگام صاف کردن انگشت، باعث تحریک بیشتر آن و در نتیجه احساس درد بیشتر می‌شود. در موارد شدید، انگشت درگیر ممکن است در حالت خم‌شده، قفل شود. برخی از علائم انگشت ماشه‌ای می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
درد
انگشت ماشه‌ای ممکن است با احساس ناراحتی در پایین انگشت یا شست آسیب‌دیده احساس شود، جایی که انگشت به کف دست می‌پیوندد. این ممکن است تنها علامت اولیه باشد. این درد با فشار روی ناحیه قرقره ایجاد می‌شود. درد اغلب تنها با فعالیت‌هایی مانند جمع‌کردن انگشتان دست، ظاهر می‌شود. این در حالی است که در حالت استراحت، ممکن است احساس درد نداشته باشید. باگذشت زمان، در صورت افزایش تولید مایع در غلاف تاندون، این امر حتی بدون استفاده از دست نیز، باعث ایجاد فشار و درد می‌شود.
سفتی یا از دست دادن حرکت
انگشت ماشه‌ای ممکن است منجر به از دست دادن توانایی خم شدن انگشت شود. این را می‌توان با فاصله نوک انگشت از کف دست تخمین زد، وقتی از بیمار خواسته می‌شود تا جایی که می‌تواند انگشت را خم کند. این بیشتر در انگشت ماشه‌ای مزمن و درمان‌نشده، شایع است. تلاش برای خم شدن انگشت به دلیل فشرده شدن مایع، ممکن است دردناک باشد. با گذشت زمان، فرد ممکن است از موقعیت خمیده انگشت خود برای جلوگیری از درد، اجتناب کند. انگشت ماشه‌ای همچنین می‌تواند باعث صاف شدن انگشت شود.
برخی از بیماران هنگام تلاش برای صاف شدن انگشت خود، کاملاً احساس درد می‌کنند. هنگامی که مفصل برای چندین هفته کاملاً صاف نمی‌شود، رباطی به نام صفحه ولار(volar plate) کوتاه می‌شود و حرکت را محدود میکند.
علائم مکانیکی
انگشت ماشه‌ای می‌تواند باعث ایجاد احساسات یا حرکت غیرطبیعی شود که اغلب به عنوان باز شدن، گرفتن یا قفل شدن انگشت، توصیف می‌شود. گاهی اوقات این احساسات غیرطبیعی هنگام خم شدن یا صاف کردن انگشت یا هر دو اتفاق می‌افتد. در اوایل، علائم ممکن است خفیف باشد، اما با تنگ شدن تداخل بین تاندون و قرقره، درد می‌تواند افزایش یابد.
علل ایجاد انگشت ماشه‌ای
در بیشتر مواقع، ناشی از حرکت مکرر یا استفاده شدید از انگشت یا شست است. همچنین ممکن است زمانی رخ دهد که تاندون ها-نوارهای سفت بافتی که ماهیچه‌ها و استخوان‌های انگشت یا شست شما را به هم متصل میکند-ملتهب شوند. به واسطه آن‌ها، ماهیچه‌های دست و بازوهای شما، انگشتان دست و شست، خود را خم کرده و راست می‌کنند. یک تاندون، معمولاً به راحتی در بافتی که آن را می‌پوشاند (غلاف نامیده می‌شود)، به لطف سینوویوم، غشایی که مفاصل را احاطه کرده و آن‌ها را روان نگه می‌دارد، می‌لغزد.
گاهی اوقات تاندون، ملتهب و متورم می‌شود. تحریک طولانی‌مدت غلاف تاندون، می‌تواند منجر به ایجاد زخم و ضخیم شدن شود که بر حرکت تاندون تأثیر می‌گذارد. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، خم شدن انگشت، تاندون ملتهب را از طریق یک غلاف باریک می‌کشد و باعث می‌شود ضربه محکم و ناگهانی ایجاد کند.
چه کسی به انگشت ماشه‌ای مبتلا می‌شود؟
انگشت ماشه‌ای بیشتر در افرادی که دارای مشاغل، سرگرمی‌ها یا وظایفی هستند که نیاز به حرکات تکراری شدید توسط انگشتان دست خود دارند، مانند: گرفتن مکرر و یا محکم اجسام یا استفاده شدید از انگشتان دست و یا انگشت شست در استفاده از کامپیوتر و دیگر فعالیت‌های روزمره. بنابراین انگشت ماشه‌ای، اغلب در افرادی رخ می‌دهد که از انگشتان دست یا شست خود برای چندین حرکت تکراری استفاده می‌کنند. این افراد ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- کشاورزان
- کارگران صنعتی
- نوازندگان
- افرادی که دچار آرتروز، آرتریت روماتوئید، نقرس یا دیابت هستند.
- افراد بین ۴۰ تا ۶۰ سال
انگشت ماشه‌ای چگونه درمان می‌شود؟
انگشت ماشه‌ای و یا انگشت شست ماشه‌ای، مضر نیستند، اما می‌توانند یک مزاحم واقعاً دردناک باشند. برخی از موارد خفیف، طی چند هفته بدون استفاده از روش درمانی خاصی، بهبود می‌یابند. گزینه‌های درمان به دو دسته غیر جراحی و جراحی طبقه‌بندی می‌شوند که بر اساس شدت درد و تشخیص پزشک متخصص، درمان موردنظر اعمال می‌شود:
روش‌های درمانی بدون جراحی
هدف از درمان انگشت ماشه‌ای این است که تورم و گرفتگی یا قفل شدن را کاهش داده یا از بین ببرد و حرکت کامل و بدون درد انگشت یا شست را امکان‌پذیر کند. هنگامی که مشکل در اسرع وقت تشخیص داده شود و درمان شود، توانایی بازگرداندن انگشت به آنچه بیمار معتقد است طبیعی است، آسان‌تر می‌گردد. گزینه‌های درمانی رایج شامل موارد زیر است، اما محدود به این‌ها نمی‌شود، از جمله:
- آتل‌بندی در شب: تخمین زده می‌شود که حجم زیادی از مایع بدن در طول روز هنگام نشستن و ایستادن به دلیل اثرات گرانش در پاها جمع می‌شود. وقتی فردی در شب می‌خوابد، تأثیر گرانش بر روی پاها بیشتر شبیه بازوها است، بنابراین ممکن است مایع از پاها به بازوها منتقل شود. این ممکن است تورم را در انگشتان افزایش دهد، جایی که درد و قفل شدن در شب و صبح زود بیشتر می‌شود. با استفاده از آتل شبانه برای صاف نگه‌داشتن انگشت، می‌توان از قفل شدن دردناک در هنگام خواب جلوگیری کرد. با این حال، صاف نگه‌داشتن انگشت در تمام شب، می‌تواند منجر به نیاز به صرف زمان و تلاش برای حرکت آرام آن در صبح روز بعد شود.
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs): اغلب می‌توان از داروهای ضدالتهابی خوراکی یا موضعی (مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن) برای تسکین درد و بهبود توانایی حرکت انگشت، استفاده کرد.
- تزریق استروئید: تزریق کورتیکواستروئید، همچنین به عنوان تزریق کورتیزون شناخته می‌شود، می‌تواند در هر مرحله از علائم انجام شود. با این حال، ممکن است موفقیت‌های بهتری در مواقعی که به موقع بیماری تشخیص داده می‌شود، وجود داشته باشد.
- دست درمانی(Hand therapy): بیماران ممکن است از برخی تمرینات تحت نظارت و خانگی بهره‌مند شوند. آموزش مفاهیم و تکنیک‌هایی برای حرکت دادن مفصل‌ها و تاندون‌ها به منظور بهبود انسداد مفصل برای جداسازی بیشتر مفاصل، می‌تواند مفید باشد.
درمان از طریق جراحی
اگر درمان‌های غیر جراحی علائم را تسکین ندهد، ممکن است جراحی توصیه شود. با درمان جراحی، شانس تشخیص و درمان همه تغییرات انگشت، زمانی افزایش می‌یابد که ممکن است بیمار در پایان عمل بیدار باشد و دستورالعمل‌ها را دنبال کند. با این که بیمار بتواند چندین بار انگشتان خود را به طور فعال خم و راست کند، می‌تواند مطمئن شود که علائم مکانیکی وجود ندارد. حرکت انگشتان بسته به هر بیمار و زمان منحصر به فرد ایجاد علائم، هنگام شروع درمان و اثربخشی هر نوع درمان، می‌تواند با سرعت‌های متفاوتی بازگردد.
جراح دست ارتوپدی شما، یک برنامه درمانی فردی برای شما تهیه میکند. روش‌های مختلفی برای انجام جراحی وجود دارد. چندین تکنیک جراحی مختلف، گزینه‌های بیهوشی و مکان‌هایی که ممکن است این عمل در آن اتفاق بیفتد، وجود دارد. بعد از جراحی دست، حتی اگر انسدادی وجود نداشته باشد، اما ممکن است سفتی وجود داشته باشد و این در طولانی‌مدت، باقی بماند. بنابراین، دست درمانی می‌تواند بعد از عمل نیز مفید باشد. ممکن است در ناحیه جراحی تا چند ماه بعد از عمل، حساسیت خفیف تا متوسط وجود داشته باشد. با این حال، اکثر بیماران طی چند هفته زندگی عادی خود را از سر می‌گیرند.
بازیابی و مراقبت‌های بعد از جراحی
جراحی ممکن است در ابتدا باعث ایجاد درد شود. پزشکان ممکن است مسکن‌های بدون نسخه را برای تسکین درد توصیه کنند. بلافاصله پس از جراحی، فرد باید بتواند انگشت یا شست خود را حرکت دهد. در ابتدا حرکات باید ملایم باشند. می‌توان انتظار داشت که حرکت کامل در عرض ۱ تا ۲ هفته بازگردد. افراد باید چند روز پس از جراحی باز، پانسمان را روی انگشت خود نگه دارند. پس از این، آن‌ها باید زخم را با استفاده از صابون و آب ملایم تمیز نگه دارند. اگر فردی بخیه داشته باشد ، ممکن است پزشک متخصص پس از ۲ تا ۳ هفته نیاز به برداشتن بخیه داشته باشد. بخیه‌های محلول ظرف ۳ هفته حل می‌شوند.
فرد باید از پزشک خود در مورد زمان شروع فعالیت‌های روزمره مانند رانندگی یا استفاده از رایانه سؤال کند. زمان بهبودی برای افرادی که عمل جراحی انگشت را در بیش از یک انگشت یا شست انجام داده‌اند، ممکن است بیشتر باشد. برخی از افراد ممکن است نیاز به انجام تمرینات انگشتی یا انجام دست درمانی داشته باشند تا توانایی حرکت کامل را به انگشت آسیب‌دیده خود بازگردانند.
تأثیر شاک ویوتراپی(shockwave therapy) بر درمان انگشت ماشه‌ای
اخیراً درمان با شاک ویوتراپی، به عنوان جایگزین احتمالی جراحی برای درمان اختلالات اسکلتی عضلانی توسعه‌یافته است. اعتقاد بر این است که شاک ویوتراپی، باعث ترمیم بافت‌های ملتهب و بازسازی بافت می‌شود و منجر به سرکوب التهاب مداوم در بافت‌های نرم می‌شود. همچنین شواهدی وجود دارد که یکی از این مکانیسم‌ها، ممکن است بر ضخیم شدن تاندون خم کننده و غلاف آن تأثیر مفیدی داشته باشد. این ممکن است مشکلات موجود در انگشت ماشه‌ای را برطرف کند. شاک ویوتراپی، جایگزینی را برای افرادی که به دلیل عوارض احتمالی، تزریق کورتیکواستروئید را رد می‌کنند یا به داروهای بی‌حس‌کننده موضعی، حساسیت دارند و یا از تزریق، ترس زیادی دارند، ارائه می‌دهد.
تأثیر فیزیوتراپی بر درمان انگشت ماشه‌ای
اولین قدم در درمان، توقف انجام فعالیت‌هایی است که شرایط را تشدید میکند. تعیین یک برنامه درمانی مشخص توسط فیزیوتراپ می‌تواند به بهبود علائم ناشی از انگشت ماشه‌ای، کمک کند. همچنین در طول دوره درمان و بر اساس تشخیص فیزیوتراپ، وسایل محافظتی تجویز می‌شود، برای مثال، آتل‌بندی یکی از بهترین روش‌ها برای محدود کردن حرکت است. روش‌های مختلفی برای آتل‌بندی بیمار وجود دارد، اما در نهایت، بستگی به این دارد که بیشترین تسکین را برای بیمار فراهم کند.
آتل‌ها معمولاً به مدت ۱۰-۶ هفته پوشیده می‌شوند. لازم به ذکر است که آتل‌بندی، میزان موفقیت کمتری را در بیماران با درد شدید یا مدت طولانی علائم، نشان می‌دهد. از آنجایی که انگشت ماشه‌ای به عنوان یک آسیب بیش از حد مشاهده می‌شود، آموزش بیمار توسط فیزیوتراپ بسیار مهم است. این آموزش باید در موارد زیر انجام شود:
- اصلاح فعالیت‌ها
- چگونگی استفاده از ابزارهای تخصصی
- آتل‌بندی
- حفظ مناسب حالت بدن
همچنین سایر روش‌های درمانی مانند استفاده از کمپرس گرما/یخ، سونوگرافی، تحریک الکتریکی، ماساژ، کشش و حرکت مفصل (فعال و غیرفعال)، می‌تواند تأثیرات مثبتی بر انگشت ماشه‌ای داشته باشد. تصور می‌شود که گرما می‌تواند با افزایش جریان خون و گسترش تاندون، کمک کند. حرکت و تحرک مفصل، باعث افزایش تحرک مفصل و بافت نرم از طریق انجام حرکات کششی آهسته می‌شود.
کلام پایانی
همان‌طور که اشاره شد، انگشت ماشه‌ای می‌تواند انگشت یا شست را در حالت خمیده قفل کند که این قفل شدن، باعث درد و سفتی می‌شود و حرکت انگشت آسیب‌دیده را سخت میکند. اگر شرایط حاد باشد، جراحی معمولاً در بازگرداندن حرکت کامل، موفقیت‌آمیز است. اگرچه درمان‌های غیر جراحی نیز در موارد مزمن بودن بیماری، در دسترس هستند که انتخاب گزینه درمان باید تحت نظر پزشک و یا فیزیوتراپ صورت بگیرد. اما به طور کلی با تغییر شیوه زندگی و انجام به موقع درمان، زمان بهبودی انگشت ماشه‌ای سریع است و این روش شانس بالایی برای بهبودی کامل دارد.