با بالارفتن سن تغییراتی در سیستم بدن رخ می دهد.این تغییرات عبارت است از:کاهش قدرت عضلانی، تعادل ضعیف، کاهش بینایی، افزایش وزن، عدم هماهنگی اندام، مفاصل ضعیف و دردناک، درک پایین و توانایی کم در نشان دادن واکنش سریع به شرایط
این تغییرات معمولا آرام و به مرور زمان ایجاد می شوند بنابراین سالمندان با آن سازگارمی شوند و به خوبی با آن کنار می آیند.در صورتی که این تغییرات سریع و به یکباره باشند فرد با چالش های مختلفی روبرو می شود و این تغییرات تأثیری منفی روی استقلال و توان حرکتی فرد خواهد داشت.برای آشنایی بیشتر با فیزیوتراپی سالمندان،با فیزیوتراپی ایرانیان بهترین فیزیوتراپی در اصفهان همراه باشید.
بیماری های سالمندان
بیماری های زیر تأثیر مهمی روی توانایی های فرد یا مستقل بودن سالمند در منزل می گذارد:
• فشارخون بالا
• مشکل شنوایی
• بیماری های مزمن ریوی
• آرتروز
• دیابت
• بیماری های نورولوژیکی
بابالارفتن سن شاید بالارفتن از پله ها یا قدم زدن تا مسافت های کمی طولانی طاقت فرسا به نظر برسد.کارهای بسیاری وجود دارد که می توان جهت پیشگیری از انحلال توانایی ها و محدود سازی تأثیرآن ها انجام داد.
نقش فیزیوتراپی سالمندان
فیزیوتراپی نقش مهمی در کار کردن با سالمندان و افراد مسن دارد.فیزیوتراپ بیماری ها و ناتوانایی ها را پیش بینی می کند و بیماری کنونی سالمندان را با درمان های فیزیوتراپی درمان می کند.در کنار این موارد مراقبت های درمانی و نظارت بعد از آن را نیز مدیریت خواهد کرد.در فیزیوتراپی سالمندان مواردی که روی زندگی فرد بیشترین تأثیر را می گذراند مشخص می شوند و به سالمندان کمک می شود تا آن موارد را بهبود ببخشد.فیزیوتراپ طیف وسیعی از مهارت هایی دارد که برای بسیاری از بیماری های مربوط به سالمندان مفید است.
فیزیوتراپ هایی که مراقبت های درمانی سالمندان را انجام می دهند بیمار را در منزل خودش یا بیمارستان ارزیابی می کند سپس مدیریت طولانی مدتی در موردش انجام می دهد.
فیزیوتراپ سالمندان را در کجا می توان ملاقات کرد؟
فرد کهنسال در شرایط مختلف می تواند با فیزیوتراپ ملاقات داشته باشد.فرد ابتدا در بیمارستان فیزیوتراپ را ملاقات می کند تا سرویس هایی در کلینیک قلب، توانبخشی ریوی، یا بخش نورولوژیکی و سکته دریافت کند.کلینیک های فیزیوتراپی خصوصی افراد مسن بسیاری را می بیند که اغلب به بیماری های اسکلتی عضلانی مبتلا هستند.بیشتر جلسات فیزیوتراپی سالمندان در منزل انجام می شود.
درمان های فیزیوتراپی سالمندان
بیشترین مهارتی که متخصص فیزیوتراپی برای سالمندان باید داشته باشد انجام ارزیابی صحیح و دقیق مشکلات فیزیکی است که فرد ازآن رنج می برد.
پس از این که فرد سالمند توضیحاتی درباره وضعیت خود ارائه کرد برنامه درمانی ارائه می شود.اکثر برنامه های فیزیوتراپی سالمندان شامل تغییر روش انجام کارها توسط بیمار و ارائه برنامه ورزشی منظم است.بهبود وضعیت تعادل قدرت و توان حرکتی اغلب جزء اهداف اصلی فیزیوتراپی است.
اگر بیمار احساس درد دارد ورزش،ماساژ،درمان های گرمادهی و سرمادهی،دستگاه تنفس،آب درمانی در استخر مفید خواهد بود.درمان های ورزشی فیزیوتراپی سالمندان شامل موارد زیر است:
• انعطاف پذیری
• تمرینات کششی
• ورزش هایی جهت کاهش درد
• تمرینات استقامتی مانند تمرین پله
• بلند شدن از روی صندلی و نشستن روی صندلی
• از روی زمین برخاستن
• توصیه هایی جهت اصلاح راه رفتن
• آموزش استفاده صحیح از وسایل کمکی مانند عصا یا چوب زیر بغل
درمان بیماری های سالمندان با فیزیوتراپی
سکته
سکته چهارمین عامل مرگ ومیر و یکی از عوامل اصلی ایجاد ناتوانی و معلولیت است.متخصص فیزیوتراپی آموزش های پیشرفته ای جهت ارزیابی،درمان و مدیریت الگوهای سکته به خصوص در سالمندان انجام می دهد.هنگام سکته فیزیوتراپی در زمینه های زیر کمک کننده است:
• ضعف یا فلج ( همیپلژی) شدن عضلات یک طرف بدن که در آن بدن توانایی حرکت مستقیم از دست می دهد.
• از دست دادن احساسات یا وجود حس های غیر طبیعی
• سفت و دردناک شدن مفاصل سمت آسیب دیده به خاطر عدم استفاده از آن
• اسپاستیسیتی که اسپاسم های مداوم در عضلات است.
• از دست دادن وضعیت قرارگیری بدن و واکنش های تعادلی که همان مشکل در نگهداری وضعیت نشسته یا ایستاده و کاهش توانایی راه رفتن است.
نوروفیزیوتراپ ها درمان هایی جهت تشویق توانایی مغز برای سازمان یافتن دوباره مسیرها وترمیم آسیب های حاصل از سکته اجرا می کنند.هدف فیزیوتراپی هنگام سکته به حداقل رساندن اسپاسم ها،توان دوباره حرکتی، نشستن صحیح یا تعادل در ایستادن، حفظ توان حرکتی مفاصل و اعضای بدن است.هنگام سکته فیزیوتراپی تنفسی هم به علت ضعف عضلات سینه و عدم حرکت نیاز خواهد شد.هر روز باید حدود ۴۵ دقیقه تمرین کنید.تیم های تخصصی توانبخشی هم بعد از مرخص شدن بیمار پیگیر وضعیت وی خواهند شد.
پارکینسون
پارکینسون بیماری ای فرساینده است که با ازدست رفتن سلول های مغزی که مسئول کنترل حرکات اتوماتیک مغز هستند ایجاد می شود.علائم پارکینسون عبارت است از:لرزش،مشکل در شروع حرکات،سفتی عضلات،کندی حرکات،از دست رفتن حالت صورت
فیزیوتراپی برای بیماری پارکینسون روی بهبود وضعیت قرار گیری بدن،عملکرد دست،راه رفتن،تعادل،تغییر ایمن از یک وضعیت به وضعیت دیگر تمرکز می کند.در فیزیوتراپی از تمرینات و استراتژی هایی برای کمک به شروع حرکات و بهبود استقلال و ایمنی می توان استفاده کرد.
زمین خوردگی و افتادن
از رایچ ترین علت های مرگ ومیر در افراد بالای ۶۵ سال زمین خوردن،شکستگی و وارد شدن آسیب به سر است.افتادن های مکرر سبب افزایش بستری شدن در بیمارستان و سیر صعودی نرخ مرگ ومیر است.در صورت شکستگی لگن نیمی از آسیب دیدگان دیگر قادر به زندگی مستقل نیستند.داشتن برنامه هایی جهت بهبود تعادل و قدرت،ریسک زمین خوردگی را تا ۵۵ درصد کاهش می دهد.
متخصص فیزیوتراپی مشکلات فیزیکی سالمندان که سبب افزایش ریسک افتادن می شود را ارزیابی می کند.بررسی دقیقی روی قدرت عضلات،تعادل و توان حرکتی انجام می دهد و برنامه ای برای بهبود قدرت و توانایی حفظ تعادل ترتیب می دهد.برای بهبود قدرت و توانایی حفظ تعادل بدن فیزیوتراپ کارهای زیر را انجام می دهد:
• برنامه ورزشی سنگین شامل ۵۰ ساعت کار طی ۶ ماه برنامه ریزی می کند.
• روی قدرت و فعالیت در سه بُعد کار می کند.
• برنامه ای برای ایجاد تعادل در فرد فراهم می کند که بسیار سخت است.
• به افراد یاد می دهد چگونه از روی زمین بلند شوند و از آن ها می خواهد مدام این کار را تمرین کنند.
• آموزش تعادل را به صورت دینامیک انجام می دهد تا فرد با چالشهایی که درست بعد از زمین خوردن مواجه می شود کنار بیاید و از آن پیشگیری کند.
• هرگونه زمین خوردگی و افتادن در سال گذشته را از سالمند پرس وجو می کند.
• در مورد کافی بودن یک مداخله درمانی یا چندین روش تکمیلی تصمیم گیری می کند.
مؤثرترین راه جهت پیشگیری از زمین خوردگی روش های چند منظوره و چند تخصصی است.این روش ها شامل حضور در بیمارستان های تخصصی،استفاده از تیم های متخصص افتادن و خدمات اجتماعی است.این مداخلات تا حد بسیاری افتادن ها را کاهش می دهد.معاینات کاردرمانگر هم مفید است زیرا ارزیابی کلی از فرد،فعالیت هایش و محیط زندگی او انجام می دهد.
متخصص فیزیوتراپی می تواند تصویر کلی تری از کنار آمدن فرد با شرایط موجود در منزل ارائه دهد و توصیه های وی جهت تغییر فعالیت هاو استفاده از محصولات کمک کننده مفید خواهد بود.
پوکی استخوان
پوکی استخوان به معنای از دست دادن بیش از ۳۰ درصد تراکم استخوان است.با افزایش سن تراکم استخوان کاهش می یابد و این موضوع بعد از یائسگی شدت می گیرد.بیش از ۳۰۰ هزار نفر به علت این بیماری هر ساله به بیمارستان های بریتانیا مراجعه می کنند.شکستگی لگن به خاطر زمین خوردگی و افتادن اتفاقی شایع است.این شکنندگی ها دلیل پوکی استخوان اند.حدود ۳۰ درصد از افرادی که این مشکل را دارند بهبود می یابند.فیزیوتراپ می تواند با ارائه برنامه های ورزشی عضلات کمر راقوی کند،توان حرکتی را بهبود دهد و تراکم استخوان را افزایش دهد.
آرتروز
از شایع ترین بیماری های مفصلی فرساینده در جهان می توان به آرتروز اشاره کرد.آرتروز با افزایش سن شدت می یابدوهزینه های درمان آن سرسام آور است.صدها نفر در دنیا به این بیماری مبتلا هستند.از کاربرد فیزیوتراپی در درمان آرتروز می توان به موارد زیر اشاره کرد:
• بهبود طیف حرکتی مفاصل
• افزایش قدرت مفاصل
• اصلاح راه رفتن، استفاده ازعصا و چوب زیر بغل و کنترل وزن
دمانس و ضعف
باتوجه به این که جمعیت رو به پیری است طی ۲۰ تا ۳۰ سال آینده تعداد افراد مسنی که دچار زوال عقل و ضعف خواهند شد بیشتر می شود.فیزیوتراپ با این بیماران کار می کند تا توانایی عملکردشان بهبود یابد هم چنین به خانواده فرد یاد می دهد چگونه فعالیت ها و نقل و انتقال بیمار را مدیریت کند.
تمرینات و ورزش های معمول
سالمندانی که فعالیت های فیزیکی دارند تعادل قدرت و توانایی انجام کار بهتری دارند هم چنین فشار خون و کلسترول آن ها نیز پایین تر است.این افراد حافظه قوی تری دارند و وزن آن ها کنترل شده است.ورزش کردن هم چنین در بهتر شدن خلق وخوی و کاهش افسردگی و اضطراب نیز مؤثر است.
برنامه های ورزشی کششی و قدرتی به همراه پیلاتس و یوگا انسان را از نظر فیزیکی و برای مدتی طولانی قوی و مستقل نگه می دارند. هم چنین فیزیوتراپیست ها در زمینه ارتقاء سلامت، توانبخشی قلبی، توانبخشی بی اختیاری و ریوی در سالمندان کمک کننده خواهند بود.
فواید فیزیوتراپی در توانبخشی سالمندان
فیزیوتراپی و کاردرمانی نقش مهمی در توانبخشی افراد سالمند و بهبود کیفیت زندگی آن ها و افزایش سطح سلامت سالمندان دارد.پس از افزایش سن سعی کنید هم چنان تحرک داشته باشید زیرا کم تحرکی ناشی از افزایش سن موجب پوکی استخوان،تحلیل عضلات،خشکی مفاصل،ناتوانی فرد سالمند می شود.فیزیوتراپی با استفاده از متدهای مختلف در بهبود شرایط سالمند و کاهش عوارض ناشی از سالمندی موثر است.هر گونه عامل محدود کننده حرکتی ماننددرد،عدم تعادل،سرگیجه،ناراحتی قلبی در فرد سالمند باید به موقع درمان شود تا عوارضی برای فرد سالمند نداشته باشد.
متدهای استفاده شده برای توانبخشی سالمندان
• تمرینات برای حفظ و افزایش قدرت عضلات
• آب درمانی و انجام تمرینات در آب برای کاهش فشار به مفاصل
• آموزش تمرینات متناسب با شرایط جسمی سالمند
• کشش عضلات و تاندون های کوتاه شده
• آموزش سالمندان در زمینه انجام صحیح فعالیتهای روزانه
• آموزش تمرینات تعادلی برای بهبود تعادل و کاهش خطر افتادن
• استفاده از تحریکات الکتریکی برای افزایش و تقویت قدرت عضلات
• حرکت دادن مفاصل توسط فیزیوتراپیست برای کاهش خشکی مفصل و بهبود توان حرکت مفصل
انواع فیزیوتراپی برای سالمندان
از انواع فیزیوتراپی برای سالمندان می توان به درمان دستی یا منوال تراپی اشاره کرد.این روش توسط درمانگر و با دست انجام می شود.هدف منوال تراپی استراحت دادن به بیمار،کاهش درد،انعطاف پذیری بیشتر است.منوال تراپی شامل موارد زیر می شود:
- ماساژ دادن عضلات و بافت های نرم بدن برای آرام کردن بیمار،بهبود گردش خون و تسکین درد
- تکنیک تحرک دادن:در این تکنیک از حرکات آهسته آهسته استفاده می شود تا با پیچ و تاب دادن و کشیدن مفاصل و استخوان ها آنها را به جای خود بازگرداند. این کار می تواند به شل کردن بافت مفصلی سفت کمک کند و انعطاف پذیری را افزایش دهد.
- تکنیک منیپولیشن (manipulation)، که در آن از حرکات سریع و پر قدرت برای از بین بردن درد و تنظیم مفاصل و استخوان ها استفاده می شود.
سرمادرمانی برای از بین بردن درد، تورم و التهاب ناشی از بیماری هایی مانند آرتروز استفاده می شود.در این روش درمانی هر۱۰تا۱۵دقیقه از بسته های یخ،ماساژ با یخ و روش RICEمی توان استفاده کرد.RICE مخفف کلمات استراحت، یخ، فشرده سازی و بالابردن (مثلا بالا نگه داشتن اندام آسیب دیده بر روی بالش) است.
گرمادرمانی گردش خون را بهبود می بخشد و عضلات را آرام می کند.گرمادرمانی برای از بین بردن سفتی مفاصل ناشی از ورم مفاصل و استخوان ها یا سایر شرایطی که موجب شود برای مدتی بی حرکت در بستر مانده باشید مفید است.هم چنین قبل از ورزش کردن از گرما برای شل کردن عضلات می توان استفاده کرد.در آب درمانی از آب برای موارد زیر می توان استفاده کرد:
- درمان بیماری ها
- حفظ سلامتی
- بهبود بافت های نرم
- افزایش جریان خون
- آرامش بدن
تحریک الکتریکی از جریان الکتریکی برای ایجاد یک اثر دلخواه در بدن استفاده می کند.به طور مثال جریان الکتریکی می تواند سیگنال های درد را برای از بین بردن احساس درد درگیر کند.برای منقبض کردن عضلات کسانی که سکته مغزی کرده اند یا به آرتروز مبتلا هستند می توان از تحریک الکتریکی استفاده کرد.تحریک الکتریکی اصطلاحی عمومی است که توصیف کننده استفاده از جریان الکتریکی برای اثر گذاشتن در بدن می باشد.این روش کاربردهای مختلفی دارد و اغلب با لیزردرمانی سرد انجام می شود تا درمان بهتر انجام شود.فیزیوتراپ ها در هرجلسه به بیماران آموزش می دهند که چگونه کارهای روزانه خود را انجام دهند و از بدن خود در برابر آسیب محافظت کنند.چه تمرین هایی را در خانه انجام دهند و اینکه با توجه به مشکلات حرکتی که دارند، چگونه محیط خانه های خود را برای خودشان امن تر کنند.
اولتراسوند درمانی (Ultrasound) از امواج صوتی استفاده می کند و به منظور کاهش اسپاسم عضلات و آرام کردن ماهیچه ها قبل و بعد از ورزش به کار برده می شود.