ساکروایلیت؛ علائم و راه‌های درمان آن
ساکروایلیت با منابع زیادی همراه است که باعث التهاب در ستون فقرات می‌شود. این بیماری اغلب به اشکال آرتریت رخ می‌دهد. مفاصل ساکروایلیاک (sacroiliac joints) که در دو طرف استخوان خاجی قرار دارند، ساختار استخوانی در قاعده ستون فقرات است. این مفاصل، استخوان خاجی را به استخوان ایلیاک-بزرگترین و بالاترین قسمت استخوان ران، متصل می‌کنند. التهاب یک یا هر دو مفاصل ساکروایلیاک ممکن است باعث درد در باسن، کمر و پایین پاهای فرد شود و می‌تواند در یک یا هر دو پا گسترش یابد. ایستادن طولانی‌مدت یا بالا رفتن از پله، می‌تواند درد را بدتر کند.
با توجه به علائم بسیار ظریف آن، پزشک ممکن است هنگام تشخیص بیماران مبتلا به کمردرد، ساکروایلیت را نادیده بگیرد. در واقع تشخیص ساکروایلیت دشوار است، زیرا می‌تواند با سایر علل کمردرد اشتباه گرفته شود. این بیماری با گروهی از بیماری‌هایی که باعث آرتریت التهابی ستون فقرات می‌شوند، مرتبط است. درمان ممکن است شامل فیزیوتراپی و دارو باشد. این مقاله به بررسی علل، علائم و درمان ساکروایلیت می‌پردازد.
ساکروایلیت چیست؟
ساکروایلیت (Sacroilite)، التهاب مفصل ساکروایلیاک است. این می‌تواند شامل هر دو مفصل یا فقط یکی از آن‌ها باشد. این مفاصل در قسمت تحتانی ستون فقرات شما در جایی که به ناحیه لگن شما متصل می‌شود، در نزدیکی باسن یافت می‌شوند. درد ساکروایلیت می‌تواند موارد زیر را تحت تأثیر قرار دهد:
- باسن(یک یا هر دو)
- کمر
- پاها (یک یا هر دو)
ساکروایلیت، یک جزء اصلی در اسپوندیلیت آنکیلوزان(ankylosing spondylitis) است. اسپوندیلیت آنکیلوزان، یک بیماری روماتیسمی است که باعث التهاب و سفتی مفصل در ستون فقرات و لگن می‌شود. بنابراین ساکروایلیت یک نوع آرتریت پیش‌رونده است که هر کسی می‌تواند به آن مبتلا شود.
ساکروایلیت چه حسی را به دنبال دارد؟
مفاصل ملتهب ناشی از ساکروایلیت، می‌تواند باعث درد در ناحیه کمر، باسن یا کشاله ران شما شود. درد ممکن است در یک یا هر دو پا گسترش یابد و گاهی حتی پاهای شما را نیز درگیر کند. این می‌تواند همراه با احساس تیزی، کسل‌کننده و یا دردآور باشد. درد ناشی از ساکروایلیت اغلب در موارد زیر بدتر می‌شود:
· به مدت طولانی بایستید.
· وزن بیشتری را روی یک پا نسبت به پای دیگر قرار دهید.
· از صندلی بلند شوید.
· از پله بالا بروید.
· بدوید یا گام‌های بلند بردارید
ساکروایلیت در اثر چه عواملی به وجود می‌آید؟
التهاب مفصل ساکروایلیاک، بیشتر علائم ساکروایلیت را ایجاد می‌کند. بسیاری از بیماری‌ها باعث التهاب در مفصل ساکروایلیاک می‌شوند، از جمله:
- آرتروز-این نوع آرتریت ساییدگی و پارگی می‌تواند در مفاصل ساکروایلیاک رخ دهد و در نتیجه پاره شدن رباط‌ها ایجاد شود.
- اسپوندیلیت آنکیلوزان-این نوعی آرتریت التهابی مفاصل ستون فقرات است. ساکروایلیت اغلب از علائم اولیه اسپوندیلیت آنکیلوزان است.
- آرتریت پسوریاتیک-این بیماری التهابی باعث درد و تورم مفاصل و همچنین پسوریازیس (لکه‌های پوستی روی پوست) می‌شود. آرتریت پسوریاتیک می‌تواند باعث التهاب مفاصل ستون فقرات، از جمله مفاصل ساکروایلیاک شود.
سایر علل ساکروایلیت عبارت‌اند از:
- تروما-زمین خوردن، تصادف با وسیله نقلیه موتوری یا هر آسیب دیگر به مفاصل ساکروایلیاک یا رباط‌هایی که مفصل ساکروایلیاک را حمایت می‌کنند یا اطراف آن را ایجاد می‌کنند، می‌تواند علائم مرتبط با ساکروایلیت را ایجاد کند.
- بارداری-هورمون های تولیدشده در دوران بارداری می‌توانند ماهیچه‌ها و رباط‌های لگن را شل کرده و باعث چرخش مفصل ساکروایلیاک شوند. وزن بارداری همچنین می‌تواند بر مفصل ساکروایلیاک فشار وارد کند و منجر به ساییدگی مفصل شود.
- ساکروایلیت پیوژنیک-این یک عفونت نادر مفصل ساکروایلیاک است که توسط باکتری استافیلوکوکوس اورئوس (Staphylococcus aureus) ایجاد می‌شود.
تشخیص ساکروایلیت چگونه انجام می‌شود؟
تشخیص ساکروایلیت ممکن است مشکل باشد، زیرا می‌توان آن را به اشتباه در مورد کمردرد ناشی از شرایط مختلف اشتباه گرفت. در نتیجه، پزشک ممکن است ساکروایلیت را از طریق حذف سایر شرایط تشخیص دهد. پزشک ممکن است چندین آزمایش فیزیکی برای ارزیابی اینکه آیا ساکروایلیت باعث درد می‌شود یا خیر، انجام دهد. این موارد می‌تواند شامل اعمال فشار به مفاصل ساکروایلیاک و ایجاد حرکت مفصل ران در محدوده‌های مختلف حرکتی بیمار باشد. در طول معاینه فیزیکی، ستون فقرات برای تراز و چرخش مناسب مورد بررسی قرار می‌گیرد.
در طول آزمایش‌های مختلف حرکتی فیزیکی، از شما خواسته می‌شود که در جهت‌های خاصی حرکت کنید. در برخی از این آزمایش‌ها، پزشک به مفصل ساکروایلیاک، ستون فقرات، لگن یا ساق شما فشار وارد می‌کند. هر چه تعداد آزمایشات مثبت بیشتر باشد، باعث ایجاد درد می‌شود، در نتیجه تشخیص احتمال ابتلا به ساکروایلیت بیشتر است. در صورت عدم اطمینان از تشخیص، پزشک ممکن است غربالگری بیشتری انجام دهد.
یک منبع معتبر در سال ۲۰۱۸ اهمیت آزمایش MRI را به عنوان یک ابزار تشخیص ساکروایلیت نشان داد. در صورت مشکوک بودن بیمار به ساکروایلیت، پزشک به آسیب به عنوان منبع درد یا جستجوی تغییرات در مفصل ساکروایلیاک، ممکن است اشعه ایکس، سی تی اسکن و یا اسکن MRI تجویز کند. با این حال، پزشکان اظهار کردند که بدون تخصص قابل‌توجه، احتمال تشخیص مثبت کاذب از تصویربرداری MRI نسبتاً زیاد است. گاهی اوقات، توموگرافی کامپیوتری در تشخیص ساکروایلیت نیز مفید است.
تزریق استروئیدها در مفصل ساکروایلیاک نیز، یک آزمایش تشخیصی است که هم درد را تسکین می‌دهد و هم یک نوع درمان است. این روش با استفاده از اشعه ایکس برای هدایت سوزن نخاعی به محل مناسب تزریق انجام می‌شود.
ساکروایلیت چگونه درمان می‌شود؟
اکثر افراد مبتلا به ساکروایلیت، از فیزیوتراپی سود می‌برند. این درمان به تقویت و تثبیت ماهیچه‌های اطراف مفاصل ساکروایلیاک شما کمک می‌کند. فیزیوتراپی همچنین حرکت مفاصل ساکروایلیاک را در طیف وسیعی از حرکت برای شما آسان می‌کند. در برخی موارد، پزشکان داروهایی را برای کمک به کنترل درد در مراحل اولیه ساکروایلیت تجویز می‌کنند. در برخی موارد، پزشکان استروئیدها را به مفاصل ساکروایلیاک شما تزریق می‌کنند تا به کاهش التهاب و درد کمک کنند.
همچنین روش‌های درمانی دیگر مانند فرسایش فرکانس رادیویی (Radiofrequency ablation)وجود دارد که تنها در صورتی در نظر گرفته می‌شود که تسکین درد به طور موقت پس از تزریق مفصل ساکروایلیاک حاصل شود. این روش از امواج رادیویی برای گرم کردن ناحیه کوچکی از بافت عصبی برای جلوگیری از ارسال سیگنال‌های درد استفاده می‌کند و در نتیجه درد را کاهش می‌دهد. درمان‌های دیگری برای ساکروایلیت وجود دارد. این‌ها شامل داروها، تمرینات و روش‌های جراحی است:
دارو
داروهای زیر می‌توانند به درمان ساکروایلیت کمک کنند:
- مسکن‌ها: داروهای مسکن بدون نسخه (OTC) ممکن است مقداری تسکین دهند. اگر گزینه‌های OTC کمکی نکند، ممکن است پزشک داروهای قوی‌تری تجویز کند.
- شل کننده‌های عضلانی: ساکروایلیت می‌تواند باعث اسپاسم عضلانی شود که ممکن است دردناک باشد. شل کننده‌های عضلانی می‌توانند به تسکین آن‌ها کمک کنند.
- مهارکننده‌های TNF: این نوع داروها در صورت همراه شدن با اسپوندیلیت آنکیلوزان می‌توانند به تسکین ساکروایلیت کمک کنند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۶ نشان داد که مهارکننده‌های TNF می‌توانند فعالیت و عملکرد مفاصل را به میزان قابل‌توجهی بهبود بخشند.
درمان‌های خانگی و ورزش
علاوه بر داروهای تجویزشده، درمان‌ها و تمرینات خانگی زیر ممکن است به تسکین ساکروایلیت کمک کند:
- استراحت: اجتناب از حرکاتی که ساکروایلیت را تشدید می‌کند، می‌تواند به کاهش التهاب کمک کند.
- استفاده از کمپرس یخ و گرما: قرار دادن متناوب کمپرس‌های یخ و گرما در ناحیه آسیب‌دیده، ممکن است به تسکین ساکروایلیت کمک کند.
- انجام تمرینات خم کردن مفصل ران: این تمرین شامل دراز کشیدن به پشت و پاها است. سپس فرد یک پا را روی پای دیگر می‌گذارد، پاها را به آرامی به هم فشار می‌دهد و سپس رها می‌کند.
جراحی و سایر روش‌ها
در موارد شدید که دارو و ورزش، ساکروایلیت را تسکین نمی‌دهد، پزشک ممکن است یکی از جراحی‌ها یا روش‌های زیر را توصیه کند:
- تحریک الکتریکی: یک متخصص ممکن است یک محرک الکتریکی را در استخوان خاجی قرار دهد که ممکن است به کاهش درد کمک کند.
- تزریق استروئید به مفاصل: تزریق کورتیکواستروئیدها در مفصل ساکروایلیاک، می‌تواند به کاهش التهاب و درد کمک کند. با این حال، تزریق زیاد در بازه زمانی بسیار کوتاه، ممکن است مشکلات دیگری را ایجاد کند. در نتیجه، پزشکان مقدار منبع معتبری را که بیمار می‌تواند دریافت کند، محدود می‌کنند.
- همجوشی مفصل: در موارد شدید، ترکیب دو استخوان با یک صفحه فلزی یا سایر دستگاه‌های همجوشی، ممکن است به تسکین ساکروایلیت کمک کند.
درمانگر فیزیوتراپی چگونه می‌تواند کمک کند؟
فیزیوتراپیست شما برنامه درمانی هدفمندی را برای بازگرداندن حداکثر قدرت و عملکرد شما طراحی می‌کند. درمان شما به بازگشت ایمن شما به فعالیت‌های روزانه کمک می‌کند. برنامه شما ممکن است شامل موارد زیر باشد:
آموزش بیمار
فیزیوتراپیست شما با شما همکاری می‌کند تا عوامل خارجی را که باعث درد شما می‌شوند، شناسایی کرده و تغییر دهد. نوع و میزان تمریناتی که انجام می‌دهید، فعالیت‌های ورزشی یا میزان استاندارد بودن کفش‌های مورداستفاده شما، ممکن است موردبحث قرار گیرد. در واقع آن‌ها بهبود فعالیت‌های روزانه شما را پیشنهاد می‌دهند.
مدیریت درد
فیزیوتراپ یک برنامه درمانی برای رفع درد شما ایجاد می‌کند که شامل قرار دادن کمپرس یخ در ناحیه آسیب‌دیده است. آن‌ها ممکن است از سونوگرافی، تحریک الکتریکی و یا روش‌های دیگر برای کنترل درد شما استفاده کنند. فیزیوتراپیست شما ممکن است برخی از فعالیت‌هایی را که باعث درد می‌شوند، کاهش دهد. درمانگران فیزیوتراپی، متخصص تجویز تکنیک‌های کنترل درد هستند که نیاز به دارو را کاهش داده یا از بین می‌برند.
بریس
فیزیوتراپیست شما ممکن است استفاده از بریس را برای بهبود ساکروایلیاک توصیه کند. بریس در طول فعالیت‌های روزانه ثبات ایجاد می‌کند، زیرا قدرت شما افزایش می‌یابد و در نتیجه انعطاف‌پذیری شما بهبود می‌یابد.
مکانیک بدن
نحوه استفاده از بدن برای کارهای روزانه و سایر فعالیت‌ها می‌تواند به اختلال عملکرد و درد ناشی از ساکروایلیت شما کمک کند. فیزیوتراپ، روش‌هایی را برای بهبود حرکت منحصربه‌فرد خود (مکانیک بدن) به شما آموزش می‌دهد. آن‌ها ممکن است به شما در بهبود نحوه نشستن، بلند کردن یا حمل اجسام کمک کنند.
درمان دستی
درمان‌های دستی(مانند ماساژ)، می‌تواند به اصلاح اختلال عملکرد حاصل از ساکروایلیت کمک کند. فیزیوتراپیست شما انتخاب می‌کند که کدام تکنیک‌ها برای بهبود وضعیت شما بهتر عمل می‌کنند.
تمرینات انعطاف‌پذیری
فیزیوتراپیست شما برنامه ورزشی شخصی را متناسب با نیازهای خاص شما طراحی می‌کند. تمرینات کششی ممکن است برای بهبود انعطاف‌پذیری عضلات و حرکت شما تجویز شود.
تمرینات تقویتی
تمرینات تقویتی، ثبات مفاصل ساکروایلیاک و ستون فقرات را بهبود می‌بخشد. آن‌ها همچنین به کاهش درد کمک می‌کنند. فیزیوتراپیست شما تمریناتی را برای درمان ماهیچه‌های ضعیف، از جمله ماهیچه‌های شکم یا باسن به شما آموزش می‌دهد.
آموزش عملکردی
هنگامی که درد، قدرت و حرکت شما بهبود می‌یابد، باید با خیال راحت به سطح کامل ورزش و یا فعالیت روزانه خود بازگردید. برای کاهش استرس و تنش در مفصل ساکروایلیاک، باید حرکات ایمن و کنترل‌شده را بیاموزید. این آموزش همچنین خطر آسیب مکرر شما را کاهش می‌دهد. فیزیوتراپیست شما نحوه استفاده صحیح و حرکت درست بدن را بر اساس شرایط بدنی منحصربه‌فرد خود به شما آموزش می‌دهد.
آیا می‌توان از ابتلا به ساکروایلیت جلوگیری کرد؟
برای جلوگیری از اختلال عملکرد حاصل از ساکروایلیت، حفظ وضعیت صحیح و سطح فعالیت سالم و جلوگیری از زمین خوردن، بسیار مهم است. فیزیوتراپیست شما برای تقویت و کشش مفاصل و ماهیچه‌های مناسب کار می‌کند تا از بروز شرایطی مانند اختلال عملکرد ناشی از ساکروایلیت، جلوگیری شود. درمانگران فیزیوتراپی در آموزش افراد برای رسیدن و حفظ حداکثر قدرت و سطح عملکردی این‌گونه افراد، متخصص هستند.
برای جلوگیری از بازگشت اختلال عملکرد حاصل از ساکروایلیت، پس از اتمام درمان فیزیوتراپی، باید قدرت و انعطاف‌پذیری خود را حفظ کنید. برای انجام این کار، باید برنامه تمرینات خانگی خود را که فیزیوتراپ برای شما طراحی کرده است، ادامه دهید. بهبود قدرت عضلانی باعث ایجاد ثبات برای مفصل ساکروایلیاک و کمر می‌شود.
کلام پایانی
درمان ساکروایلیت ممکن است بر اساس علت ابتلا، متفاوت باشد. برخی از آسیب‌ها با استفاده از داروها و یا برنامه ورزشی، بهبود می‌یابند. با این حال، اگر ساکروایلیت ناشی از آسیب مفصلی باشد که با جراحی یا دارو قابل اصلاح نیست، یا در ارتباط با اسپوندیلیت آنکیلوزان است، درمان در درازمدت بر اساس مدیریت علائم خواهد بود. توصیه می‌شود که برای هرگونه درد در مفاصل خود به پزشک مراجعه کنید. این امر به ویژه در صورت اختلال در عملکردهای عادی زندگی شما صادق است. هرچه زودتر تحت درمان قرار بگیرید، نتیجه بهتر خواهد بود.
اما به طور کلی، طیف وسیعی از درمان‌ها برای ساکروایلیت وجود دارد که می‌تواند درد ناشی از این بیماری را تسکین دهد، اما بهبود طولانی‌مدت بستگی به علت بیماری دارد. به عنوان مثال، آسیب مفصلی و آرتریت برای درمان علائم نیاز به درمان مداوم دارند. پزشک می‌تواند بهترین روش برای مدیریت علائم ساکروایلیت و تسکین درد مرتبط با این بیماری را توصیه کند.