درماتیت تماسی، بثوراتی است که هنگام لمس یا واکنش به یک ماده خاص بر روی پوست شما می ریزد. این بثورات، قرمز، خارش دار و ناراحت کننده هستند، اما تهدید کننده زندگی نیست. بثورات ناشی از درماتیت تماسی، می تواند ناشی از آلرژی باشد یا به دلیل اینکه لایه محافظ پوست شما آسیب دیده است. نام های دیگر آن شامل درماتیت تماسی آلرژیک و درماتیت تماسی تحریک کننده است. برای درمان موفقیت آمیز درماتیت، باید علت واکنش خود را شناسایی و از آن جلوگیری کنید. اگر از ماده ای که باعث آلرژی شما می شود، جلوگیری کنید، بثورات اغلب در ۲ تا ۴ هفته برطرف می شوند. در ادامه، به نشانه ها و روش های درمان این بیماری اشاره می کنیم، پس در این مقاله همراه ما باشید.
علائم و نشانه های درماتیت تماسی
علائم درماتیت تماسی به علت و میزان حساس بودن شما به ماده حساسیت زا بستگی دارد. به عنوان مثال، در درماتیت تماسی آلرژیک، علائم مرتبط با این بیماری شامل موارد زیر است:
- پوست خشک و پوسته پوسته
- کهیر
- تاول های بزرگ
- قرمزی پوست
- پوستی که تیره نظر می رسد.
- پوستی که می سوزد.
- خارش شدید
- حساسیت به نور خورشید
- تورم، به خصوص در مناطق چشم، صورت یا کشاله ران
چنانچه، علائم ناشی از درماتیت تماسی تحریک کننده باشد، کمی متفاوت هستند، مانند:
- تاول
- ترک خوردگی پوست به دلیل خشکی شدید
- ورم
- پوستی که احساس سفتی می کند.
- زخم
- زخم های باز که پوسته ها را تشکیل می دهند.
عوامل خطر ابتلا به درماتیت تماسی
خطر درماتیت تماسی ممکن است در افرادی که مشاغل و سرگرمی های خاصی دارند، بیشتر باشد. مثال ها عبارتند از:
- کارگران کشاورزی
- پاک کننده ها
- کارگران ساختمانی
- آشپزها و دیگرانی که با غذا کار می کنند.
- گل فروشان
- آرایشگران و متخصصین مو
- کارکنان مراقبت های بهداشتی، از جمله متخصصان دندانپزشکی
- ماشین کاران
- مکانیک
- غواصان یا شناگران به دلیل لاستیک موجود در ماسک های صورت یا عینک
دلایلی که منجر به بروز درماتیت تماسی می شود
همان طور که اشاره شد، دو نوع درماتیت تماسی وجود دارد. در زیر به دلایل ایجاد هر یک اشاره می کنیم:
درماتیت تحریک کننده
این شایع ترین نوع درماتیت است. درماتیت تحریک کننده در اثر آلرژی ایجاد نمی شود، بلکه نوعی واکنش پوست به مواد تحریک کننده یا اصطکاک پوست با سطح زبر است. مواد تحریک کننده ممکن است شامل اسیدها، مواد قلیایی مانند صابون و مواد شوینده، نرم کننده های پارچه ای، حلال ها یا سایر مواد شیمیایی باشد. مواد شیمیایی بسیار تحریک کننده ممکن است بعد از یک دوره کوتاه تماس، واکنش نشان دهند. مواد شیمیایی که کمتر قوی هستند نیز می توانند بعد از تماس مکرر، واکنش نشان دهند. افرادی که درماتیت آتوپیک دارند، در معرض خطر ابتلا به درماتیت تماسی تحریک کننده هستند. مواد رایج که ممکن است پوست شما را تحریک کنند، عبارتند از:
- سیمان
- رنگ مو
- قرار گرفتن در معرض طولانی مدت با پوشک های مرطوب
- سموم دفع آفات یا علف های هرز
- دستکش لاستیکی
- شامپوها
درماتیت آلرژیک
این شکل از بیماری هنگامی اتفاق می افتد که پوست شما با ماده ای در تماس باشد که باعث می شود واکنش آلرژیک داشته باشید. آلرژن های متداول عبارتند از:
- چسب ها از جمله چسب مژه مصنوعی
- آنتی بیوتیک ها، مانند نئومایسین که روی سطح پوست مالیده شده است.
- مواد و رنگ های تشکیل دهنده پارچه و یا لباس
- عطر، لوازم آرایشی، صابون و مرطوب کننده ها
- لاک ناخن، رنگ مو
- مواد آرایشی دائمی
- نیکل یا فلزات دیگر (که در جواهرات، تسمه های ساعت، زیپ های فلزی، قلاب سوتین، دکمه و … یافت می شود).
- پیچک سمی، بلوط سمی و دیگر گیاهان حساسیت زا
- دستکش یا کفش لاتکس
- مواد نگهدارنده که معمولاً در داروهای موضعی با نسخه و بدون نسخه مورد استفاده قرار می گیرند.
- فرمالدئید که در بسیاری از کالاهای تولیدی استفاده می شود.
چه زمانی در مورد درماتیت تماسی باید با پزشک خود تماس بگیرید؟
اگر بثورات شما دارای علائم زیر است، مراجعه به پزشک ضروری است، از جمله:
- بثورات دردناک
- شما را از خوابیدن باز می دارد یا در طول روز حواس شما را پرت می کند.
- ناگهانی
- در قسمت بزرگی از بدن شما پخش می شود.
- بروز بثورات روی صورت یا اندام تناسلی
- بعد از یکی دو روز بهتر نمی شود.
- تراوش عفونت
- چشم ها، بینی یا ریه های شما را تحت تأثیر قرار می دهد.
پزشک شما نگاهی می اندازد و از شما سؤالاتی می پرسد تا بفهمد چه اتفاقی دارد می افتد. بسته به شدت آن، ممکن است قرص، کرم یا پماد استروئیدی، آنتی هیستامین ها و یا داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی برای موارد شدید را تجویز کند. همچنین پزشک شما می تواند آزمایش های پوستی انجام دهد تا مشخص کند به چه چیزی حساسیت دارید. اگر نمی توانید از آنچه که پوست شما را آزار می دهد جلوگیری کنید، با پزشک خود در مورد پوشیدن دستکش یا استفاده از کرم ها برای ایمن نواحی موردنظر صحبت کنید.
سؤالاتی که بهتر است از پزشک خود بپرسید
اگر علائم درماتیت تماسی را تجربه می کنید، با پزشک خود صحبت کنید. این سؤالات را ممکن است بخواهید از او بپرسید:
- چرا بثورات پوستی (درماتیت تماسی) دارم؟
- آیا باید آزمایش آلرژی بدهم؟
- برای جلوگیری از درماتیت تماسی چه اقداماتی می توانم انجام دهم؟
- بهترین درمان برای درماتیت تماسی چیست؟
- بهترین درمان برای بثورات پوستی دردناک یا خارش دار چیست؟
- چه پاک کننده ها و مرطوب کننده های بدون نسخه ای را پیشنهاد می کنید؟
- به دنبال چه علائمی از عوارض باشم؟
درماتیت تماسی ناراحت کننده است و می تواند دردناک یا خارش دار باشد. با پزشک خود در مورد چگونگی پیدا کردن علت آن، کاهش قرار گرفتن در معرض ماده حساسیت زا و جلوگیری از واکنش ها صحبت کنید. ممکن است در اثر کار با محرک ها یا مواد شیمیایی دچار درماتیت تماسی شوید. از کارفرمای خود بپرسید که چگونه می توانید در حین کار، تماس با محرک های پوستی را به حداقل برسانید.
درماتیت تماسی چگونه تشخیص داده می شود؟
معاینه بالینی می تواند سرنخ هایی را برای تشخیص اساسی درماتیت تماسی تحریک کننده یا آلرژیک نشان دهد. با هر نوع درماتیت تماسی، می توانید مدتی از تماس با ماده حساسیت زا خودداری کنید تا ببینید که آیا بثورات از بین می رود یا خیر. اگر اجتناب امکان پذیر یا پایدار نباشد، ممکن است آزمایش تشخیصی بیشتر نشان داده شود. برای موارد مشکوک درماتیت تماسی آلرژیک، یک سری آزمایشات به نام آزمایش پچ می تواند علت اصلی درماتیت تماسی آلرژیک را مشخص کند.
با آزمایش پچ، پچ های چسب مانندی روی پوست شما قرار داده می شود. این ها، حاوی مواد شیمیایی هستند که معمولاً واکنش های آلرژیک را تحریک می کنند. پس از ۴۸ ساعت، پزشک پوست شما را برای واکنش بررسی می کند. برای آخرین بررسی پوست، این آزمایش در ۹۸-۴۸ ساعت دیگر مجددا تکرار می شود. آزمایشی برای تشخیص درماتیت تماسی تحریک کننده وجود ندارد. پزشک شما ممکن است بتواند بر اساس انواع تحریک کننده ها یا مواد شیمیایی که به طور مرتب در معرض آن قرار می گیرید، علت را شناسایی کند.
درماتیت تماسی چگونه درمان می شود؟
پزشک معمولاً درمان را بر اساس علت ایجاد مشکل توصیه می کند. در برخی موارد بهترین درمان این است که هیچ کاری برای آن ناحیه انجام ندهید. در اغلب موارد، درمان شامل شستن ناحیه موردنظر با آب زیاد برای خلاص شدن از شر هرگونه اثر محرکی است که هنوز روی پوست وجود دارد. شما باید از قرار گرفتن بیشتر در معرض این ماده اجتناب کنید. نرم کننده ها یا مرطوب کننده ها، به مرطوب نگه داشتن پوست و همچنین به ترمیم پوست کمک می کنند. آنها از پوست در برابر التهاب مجدد محافظت می کنند. از این رو، بخش مهمی از پیشگیری و درمان درماتیت تماسی تحریک کننده هستند.
داروهای کورتیکواستروئیدی موضعی معمولاً برای درمان درماتیت تماسی استفاده می شود. موضعی یعنی آن را روی پوست قرار می دهید. برای شما کرم یا پماد تجویز می شود. کورتیکواستروئیدهای موضعی ممکن است استروئیدهای موضعی یا کورتیزون های موضعی نیز نامیده شوند. از داروی بیشتری استفاده نکنید یا بیشتر از آنچه پزشک به شما توصیه کرده است، مصرف نکنید. پزشک همچنین ممکن است کرم یا پماد دیگری مانند تاکرولیموس یا پیمکرولیموس را برای استفاده روی پوست تجویز کند.
در موارد شدید، ممکن است نیاز به مصرف قرص های کورتیکواستروئید داشته باشید. پزشک شما را با دوز بالا شروع می کند و سپس به آرامی طی حدود ۱۲ روز، مقدار دوز مصرفی کاهش می یابد. همچنین ممکن است واکسن کورتیکواستروئید دریافت کنید. پانسمان های مرطوب و لوسیون های تسکین دهنده ضد خارش (ضد خارش) ممکن است برای کاهش علائم دیگر توصیه شود. کورتیکواستروئیدهای موضعی باید فقط برای دوره های کوتاه استفاده شوند. استفاده طولانی مدت، خطر ابتلا به درماتیت تماسی محرک بیشتر را افزایش می دهد.
عوارض شایع درماتیت تماسی
هنگامی که خارش و سوزش درماتیت تماسی شدید و مداوم باشد، ممکن است عوارض زیر ایجاد شود:
عفونت
پوستی که در اثر تراوش چرک مرطوب است یا در اثر تحریک یا خراش باز است، مستعد ابتلا به عفونت باکتری ها و قارچ ها است. شایع ترین انواع عفونت، استافیلوکوک و استرپتوکوک است. این ها می توانند منجر به بیماری به نام زردی شوند. این یک عفونت پوستی بسیار مسری است. بیشتر عفونت ها را می توان با آنتی بیوتیک ها یا داروهای ضد قارچ درمان کرد.
نورودرماتیت
خاراندن پوست می تواند پوست شما را حتی بیشتر دچار خارش کند. این می تواند منجر به خاراندن بیشتر و پوسته پوسته شدن مزمن شود. در نتیجه ممکن است پوست ضخیم و دچار تغییر رنگ شود. درمان ها شامل کرم های کورتیکواستروئیدی، داروهای ضد خارش و داروهای ضد اضطراب است.
سلولیت
سلولیت، یک عفونت باکتریایی پوست است. اغلب توسط باکتری های استرپتوکوک یا استافیلوکوک ایجاد می شود. علائم سلولیت شامل تب، قرمزی و درد در ناحیه آسیب دیده است. علائم دیگر شامل رگه های قرمز در پوست، لرز و درد است. اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید، سلولیت می تواند تهدید کننده زندگی باشد. در صورت داشتن هر یک از این علائم حتما با پزشک خود تماس بگیرید. پزشک شما معمولاً آنتی بیوتیک های خوراکی را برای درمان سلولیت تجویز می کند.
کاهش کیفیت زندگی
اگر علائم درماتیت تماسی شدید، مداوم یا باعث ایجاد اسکار شوند، می توانند کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهند. برای مثال، ممکن است انجام کارتان را برای شما سخت کنند. همچنین ممکن است از ظاهر پوست خود احساس خجالت کنید. در این صورت، باید با پزشک خود در مورد چگونگی مدیریت مؤثرتر علائم خود صحبت کنید.
راه های جلوگیری از ابتلا به درماتیت تماسی
برای کمک به پیشگیری از درماتیت تماسی می توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
از محرک ها و آلرژن ها دوری کنید
سعی کنید علت راش پوستی خود را شناسایی کرده و از آن اجتناب کنید. برای سوراخ کردن گوش و بدن، از جواهرات ساخته شده از مواد ضد حساسیت مانند فولاد جراحی یا طلا استفاده کنید.
پوست خود را بشویید
برای پیچک سمی، بلوط سمی یا سماق سمی، اگر پوست خود را بلافاصله پس از تماس با آن بشویید، ممکن است بتوانید بیشتر ماده ایجاد کننده راش را از بین ببرید. از یک صابون ملایم و بدون عطر و آب گرم استفاده کنید. کاملا آبکشی کنید. همچنین هر لباس یا وسایل دیگری را که ممکن است با مواد آلرژی زای گیاهی در تماس باشد، مانند پیچک سمی بشویید.
لباس یا دستکش محافظ بپوشید
ماسک های صورت، عینک، دستکش و سایر اقلام محافظ می توانند از شما در برابر مواد تحریک کننده از جمله پاک کننده های خانگی محافظت کنند.
یک کرم یا ژل مانع بمالید
این محصولات می توانند یک لایه محافظ برای پوست شما ایجاد کنند. به عنوان مثال، یک کرم پوست بدون نسخه حاوی بنتوکواتام (بلوک پیچک) ممکن است از واکنش پوست شما به پیچک سمی جلوگیری کند یا آن را کاهش دهد.
از مرطوب کننده استفاده کنید
استفاده منظم از لوسیون های مرطوب کننده می تواند به بازیابی خارجی ترین لایه پوست شما کمک کند و پوست شما را انعطاف پذیر نگه دارد.
مراقب حیوانات خانگی باشید
آلرژن های گیاهان مانند پیچک سمی می توانند به حیوانات خانگی بچسبند و سپس به افراد سرایت کنند. اگر فکر می کنید حیوان خانگی خود را به پیچک سمی یا چیزی شبیه آن آلوده کرده است، حمام کنید.
کلام پایانی
اگر به یک آلرژن یا محرک واکنش نشان داده اید، هر بار که دوباره در معرض آن قرار گرفتید، به این کار ادامه خواهید داد. با اجتناب از آن ماده می توانید از شعله ور شدن علائم آن جلوگیری کنید. اکثر افرادی که درماتیت تماسی به واسطه شغلشان دارند، میتوانند راه هایی برای کاهش قرار گرفتن در معرض آن بیابند تا بتوانند بدون ایجاد بثورات به کار خود ادامه دهند.
کلینیک مجموعه سلامت ایرانیان
به طور کلی، مجموعه سلامت ایرانیان شامل کلینیک لاغری و کاهش سایز، کلینیک فیزیوتراپی ایرانیان در اصفهان، مرکز ماساژ اصفهان ، باشگاه بدنسازی ایرانیان و استخر آب درمانی ایرانیان تمام تلاش خود را برای بهبود بیماران به کار گرفته است. این مجموعه تحت مدیریت علی رضا صدیقی و فیزیوتراپیست مهدی صدیقی اداره می گردد. برای آشنایی بیشتر با مجموعه سلامت ایرانیان و خدمات ارائه شده توسط این مجموعه می توانید به صفحه ویدیو فیزیوتراپی ایرانیان مراجعه نمایید
سؤالات متداول
درماتیت تماسی چیست؟
درماتیت تماسی، بثوراتی است که هنگام لمس یا واکنش به یک ماده خاص بر روی پوست شما می ریزد.
انواع درماتیت تماسی کدام اند؟
درماتیت تحریک کننده، درماتیت آلرژیک
درماتیت تماسی با چه علائمی همراه است؟
پوست خشک و پوسته پوسته، کهیر، تاول های بزرگ، قرمزی پوست، پوستی که تیره نظر می رسد، پوستی که می سوزد، خارش شدید، حساسیت به نور خورشید، تورم، به خصوص در مناطق چشم، صورت یا کشاله ران
چگونه می توان از ابتلا به این وضعیت، جلوگیری کرد؟
دوری کردن از محرک ها و آلرژن ها، شستن به موقع پوست، پوشیدن لباس یا دستکش محافظ، استفاده از کرم یا ژل ضد حساسیت، مراقبت اصولی از حیوانات خانگی، استفاده از مرطوب کننده
درماتیت تماسی چه عوارضی دارد؟
منجر به عفونت، نورودرماتیت، کاهش کیفیت زندگی و سلولیت می شود.