فیزیوتراپی قلب چیست ؛ آنچه باید درباره توانبخشی بیماری های قلبی بدانید

فیزیوتراپی قلب یا توانبخشی قلب یکی از مراحل درمانی بسیار مفید و کاربردی برای افراد مبتلا به بیماری های قلب و عروق است. فیزیوتراپی قلب عمدتا برای افرادی به کار می رود که با حمله قلبی روبرو بوده اند. همچنین برای اشخاصی که ناچار به انجام انواع جراحی قلب شده اند نیز توانبخشی قلب می تواند دوره درمان را کوتاه تر سازد.

هدف اصلی از انجام فیزیوتراپی قلب، ارائه یک برنامه ریزی برای افزایش قدرت بدنی و تنفسی بیماران قلبی و پیشگیری از پیشرفت بیماری آن ها است. اجرای توانبخشی قلب می تواند به افراد کمک کند تا در آینده کمتر در معرض ابتلا به مشکلات قلبی قرار گیرند و به این ترتیب، سلامتی آن ها تضمین شود. همچنین، کیفیت زندگی افراد با اجرای برنامه های توانبخشی بهبود خواهد یافت.

بر اساس نتایج حاصل از تحقیقات پزشکی، توانبخشی قلب در افراد می تواند احتمال مرگ آن ها در اثر بیماری های قلبی را کاهش دهد. همچنین، چنانچه افراد پیش از ابتلا به بیماری های قلب و عروق، فیزیوتراپی قلب انجام دهند، در آینده با احتمال کمتری به این بیماری ها دچار خواهند شد.

فیزیوتراپی قلب چیست؟

فیزیوتراپی قلب عبارت است از اجرای یک برنامه درمانی سرپایی شامل ورزش و آموزش که به بهبود و سلامت قلب بیماران کمک فراوانی می کند. برای انجام فیزیوتراپی بیماری های قلبی و تنفسی، بیمار باید زیر نظر یک فیزیوتراپیست معتبر و ماهر، تمامی تمرینات ورزشی و حرکات تنفسی را انجام دهد. بهبود گردش خون و اصلاح ضربان قلب، اصلی ترین نتیجه ای است که فیزیوتراپی قلب می تواند برای بیماران قلبی به ارمغان بیاورد.

گاهی علاوه بر انجام تمرینات ورزشی و آموزش های حرکتی، فیزیوتراپیست تلاش می کند تا از نظر روحی و یا اصلاح سبک زندگی به بیماران کمک کند. این کار در نهایت به کاهش خطرات بیماری قلبی کمک خواهد کرد. برای مثال، ارائه یک رژیم غذایی اصلاح شده و مفید، ترک سیگار، عدم مصرف الکل و رسیدن به یک وزن متناسب، اصلی ترین گام هایی است که یک بیمار قلب و عروق می تواند برای بهبود سلامت قلب خود بردارد. فیزیوتراپیست همان شخصی است که می تواند اجرای این اقدامات را کنترل و مدیریت نماید.

مزایای انجام توانبخشی و فیزیوتراپی قلب چیست؟

به طور کلی، توانبخشی و فیزیوتراپی قلب به بیماران قلبی کمک می کند تا عمده مشکلات جسمی و روحی خود را برطرف کنند. یک فرد مبتلا به بیماری های قلبی و عروقی می تواند با انجام دوره درمانی فیزیوتراپی قلب، به مزایای زیر دست پیدا کند:

  • تقویت قدرت عضلانی و حرکتی
  • تقویت رفتارهای سالم و مناسب برای حفظ سلامت قلب مانند ورزش منظم و رژیم غذایی سالم
  • کنار گذاشتن عادت های نادرست از جمله ترک سیگار و الکل
  • از بین بردن چربی های اضافی بدن و رسیدن به وزنی متعادل
  • آموزش نحوه کنترل استرس و مدیریت موقعیت های پرتنش
  • آموزش نحوه برخورد و کنار آمدن با بیماری قلبی
  • کاهش احتمال ابتلا به انواع بیماری های قلبی و بیماری عروق کرونر در آینده
  • کاهش احتمال مرگ و میر در افراد مبتلا به بیماری های قلبی و عروقی
  • بهبود کیفیت زندگی افراد

یکی از مهم ترین اثراتی که توانبخشی و فیزیوتراپی قلب بر زندگی افراد می گذارد، اصلاح شیوه زندگی آن ها و بهبود آن است. داشتن یک رژیم غذایی سالم، انجام ورزش های روزمره و منظم، مدیریت صحیح استرس و ترک عادت های نادرست در نهایت به افزایش نشاط افراد کمک خواهد کرد. این موارد حتی در بیمارانی که سابقه جراحی قلب داشته اند نیز به تسریع روند بهبودی بیمار کمک خواهد کرد.

چه کسانی می توانند از فیزیوتراپی قلب استفاده کنند؟

هر فردی که در اثر بیماری های قلبی و تنفسی سابقه حمله قلبی، سکته قلبی و یا جراحی قلب باز داشته است، می تواند از روش درمانی فیزیوتراپی قلب استفاده کند. به طور کلی، اگر از جمله افرادی هستید که سابقه یکی از موارد زیر را داشته اید، کاندید مناسبی برای اجرای برنامه درمانی توانبخشی قلب خواهید بود:

  • حمله قلبی
  • بیماری عروق کرونر
  • نارسایی قلبی
  • بیماری شریان محیطی
  • درد قفسه سینه (آنژین)
  • کاردیومیوپاتی
  • برخی از بیماری های مادرزادی قلب
  • جراحی بای پس عروق کرونر
  • آنژیوپلاستی و استنت
  • پیوند قلب یا ریه
  • ترمیم یا تعویض دریچه قلب
  • فشار خون ریوی

تمامی این بیماری ها و اختلالات ابتدا باید زیر نظر یک پزشک متخصص قلب و عروق تشخیص داده و درمان شوند. سپس، با توجه به نظر پزشک معالج، بیمار می تواند به یک فیزیوتراپیست معتبر و باتجربه مراجعه نماید.

آیا انجام توانبخشی و فیزیوتراپی قلب خطر دارد؟

یکی از نکات مهم در انجام فیزیوتراپی قلب این است که برخی از بیماران شرایط انجام این روش درمانی را ندارند. تشخیص این که آیا فرد مبتلا به یکی از بیماری ها یا نارسایی های قلبی شرایط انجام توانبخشی و فیزیوتراپی قلب را دارد یا خیر به عهده متخصص قلب و عروق است. در واقع، متخصص قلب و عروق باید سابقه پزشکی بیمار را بررسی کرده و پس از انجام معاینات و آزمایش های دقیق، وضعیت او را ارزیابی نماید. در این صورت، اگر شخص کاندید مناسبی برای درمان فیزیوتراپی باشد، آن گاه می توان این درمان را آغاز کرد.

البته لازم است بدانید که تعداد محدودی از افراد مبتلا به بیماری های قلب و عروق ممکن است در اثر انجام حرکات توانبخشی، دچار تنگی نفس، گرفتگی ها و یا اختلالات دیگر شوند. با این حال، در جلسات ابتدایی درمان فیزیوتراپی قلب، لازم است یک مراقب بهداشتی تمامی وضعیت بیمار را حین انجام حرکات ورزشی و درمانی بررسی نماید. این کار باعث می شود تا قدرت تحمل بیمار سنجیده شده و از بروز آسیب جدی پیشگیری به عمل آید.

در دوره درمانی فیزیوتراپی قلب چه اتفاقاتی می افتد؟

انجام فیزیوتراپی قلب دارای مراحلی است که برای هر فرد می تواند متفاوت باشد. برای مثال، مراحل اولیه توانبخشی به طور متوسط سه ماه طول می کشد. اما این مساله بر اساس توانایی ها و شدت بیماری فرد متفاوت خواهد بود. به بیان دیگر، بیماری که توانایی انجام فیزیوتراپی قلب را برای چند ساعت در طول روز دارد، خیلی زودتر از بیمار ضعیف تر نتیجه می گیرد. این گونه اشخاص معمولا می توانند مراحل اول فیزیوتراپی قلب را در مدت یک یا دو هفته به پایان برسانند و وارد فاز دوم درمان شوند.

در طول اجرای برنامه درمانی توانبخشی قلب، ممکن است مراقب های بهداشتی از جمله فیزیوتراپیست، متخصص قلب و عروق، پرستارها، متخصص تغذیه، متخصص ورزش، متخصص بهداشت روان و متخصص کاردرمانی بر وضعیت بیمار نظارت داشته باشند. طول درمان فیزیوتراپی قلب بر اساس گام های زیر برنامه ریزی خواهد شد.

ارزیابی وضعیت بیمار

برای شروع درمان فیزیوتراپی قلب لازم است تمامی مراقبین بهداشتی وضعیت بیمار را از هر نظر بررسی کرده و توانایی های وی را تایید نمایند. ارزیابی توانایی های جسمی و محدودیت های پزشکی بیمار مبتلا به بیماری قلب و عروق مشخص می کند که آیا فرد کاندید مناسبی برای انجام فیزیوتراپی قلب هست یا خیر. همچنین، در ادامه روند درمانی، پیگیری های مراقبین بهداشتی، سطح پیشرفت بیمار را مشخص خواهد کرد.

هر مراقب بهداشتی بنا بر وظیفه خود، تمامی خطرهایی که ممکن است بیمار را تهدید کنند، بررسی می نماید. این مساله به طور خاص در انجام ورزش ها و تمرینات فیزیوتراپی اهمیت ویژه ای دارد. زیرا فیزیوتراپی قلب باید به بهبود بیمار کمک کند و نباید عوارضی برای قلب و تنفس شخص بیمار به وجود آورد.

انجام فعالیت های بدنی متناسب با وضعیت بیمار

اصلی ترین راهی که برای درمان فیزیوتراپی قلب در نظر گرفته می شود، انجام فعالیت های بدنی است. در واقع، انجام فعالیت های جسمی و ورزش های اصولی، باعث می شود تا آمادگی قلبی فرد افزایش پیدا کند. البته لازم است مراقبان بهداشتی شدت انجام فعالیت های بدنی را کنترل نمایند. یعنی درمان توانبخشی قلب باید با حرکاتی انجام شود که کمترین فشار و خطر را در پی داشته باشند.

از جمله تمرینات و فعالیت های بدنی که می توانند منجر به بهبود وضعیت قلب و عروق بیماران شوند، می توان به موارد زیر اشاره نمود:

  • پیاده روی
  • دوچرخه سواری
  • دویدن با سرعت کم
  • قایق رانی
  • یوگا

طول دوره درمانی فیزیوتراپی قلب


در طول دوره درمانی فیزیوتراپی قلب لازم است بیمار حداقل سه بار در هفته، ورزش های یاد شده را انجام دهد. فیزیوتراپیست و یا مراقبان بهداشتی به بیمار آموزش می دهند که گرم کردن و سرد کردن بدن چگونه باید باشد. بخش دیگری از تمرینات ورزشی شامل ورزش های تقویت کننده عضلات هستند. بلند کردن وزنه و انجام تمرینات مقاومتی به صورت دو یا سه بار در هفته، منجر به تناسب اندام و افزایش قدرت عضلات بیمار نیز خواهد شد.

فیزیوتراپیست برای اشخاصی که سابقه ورزش کردن ندارند نیز برنامه ویژه ای خواهد داشت. به طوری که فرد در روزهای ابتدایی درمان، از حرکات کند و ضعیف تر استفاده خواهد کرد.

اصلاح شیوه زندگی بیمار قلب و عروق

یکی دیگر از اقداماتی که در طول دوره توانبخشی و فیزیوتراپی قلب انجام می گیرد، آموزش اصلاح شیوه زندگی افراد است. این آموزش ها شامل اصلاح رژیم غذایی، انجام ورزش منظم، ترک سیگار و یا الکل و پرهیز از انجام اعمال پراسترس می شود. همچنین، مراقبین بهداشتی به بیمار آموزش می دهند تا در صورت ابتلا به بیماری های زمینه ای نظیر کلسترول بالا، فشار خون بالا، دیابت و چاقی چه باید بکنند.

پشتیبانی از برنامه درمانی فیزیوتراپی قلب

برای یک فرد بیمار که به تازگی درمان توانبخشی و فیزیوتراپی قلب را آغاز کرده است، قدری کنار

آمدن با درمان دشوار خواهد بود. حتی ممکن است در ابتدای کار شخص دچار افسردگی یا اضطراب

شود. در چنین مواردی لازم است مراقبین بهداشتی او را پشتیبانی و حمایت کرده و از نظر روحی

تسلی بخشند. گاهی شرایط بیمار چنان حاد می شود که حتی لازم است مراقبین بهداشتی

تا چند هفته درمان فیزیوتراپی قلب را لغو نمایند.بیمارانی که در حین توانبخشی و فیزیوتراپی قلب

دچار افسردگی می شوند نباید نسبت به این اختلال بی تفاوت باشند. زیرا این موضوع می تواند روند

درمان را سخت تر کرده و بر سلامت فرد تاثیر منفی داشته باشد. مشاوره یک متخصص بهداشت

روان با بیمار، به او کمک می کند تا روش های داشتن زندگی روانی سالم را بیاموزد. در این بین

گاهی بیمار ناچار به استفاده از داروهای ضد افسردگی می شود. کمک گرفتن از یک کاردرمانگر

نیز باعث می شود تا قدرت مهارتی بیمار تقویت گردد.برای برخی از افراد، شروع درمان توانبخشی

و فیزیوتراپی قلب کار دشوار و طاقت فرسایی است. زیرا معمولا در روزهای ابتدایی، فرد از نظر

جسمانی قدرت چندانی نداشته و ناراحتی های ناشی از بیماری او را آزار می دهد. اما با گذشت

زمان و با تغییراتی که در سبک زندگی فرد شکل می گیرد، احساس لذت از درمان توانبخشی نیز در

فرد افزایش پیدا خواهد کرد.یک دوره توانبخشی و فیزیوتراپی به بیمار قلب و عروق کمک می کند تا

خود را از نظر جسمی و روحی بازسازی کند. افرادی که دوران توانبخشی را پشت سر می گذارند،

عملا قوی تر شده و مدیریت موقعیت های مختلف را یاد می گیرند. عادت کردن به سبک زندگی سالم

و داشتن یک رژیم غذایی و ورزشی صحیح، نقش بسزایی در ادامه این روند خواهد داشت.

پس از تمام شدن برنامه درمانی فیزیوتراپی قلب چه می شود؟

پس از اتمام دوره درمانی توانبخشی و فیزیوتراپی قلب، شخص بیمار به تنهایی قادر است شرایط خود را کنترل

کند. در واقع، رژیم غذایی سالم و برنامه ورزشی منظمی که در طول دوره درمانی به آن عادت کرده است، از

این پس جزو روتین زندگی او خواهد شد. با این تفاوت که نیازی به نظارت مراقب بهداشتی نخواهد داشت.

بیمار قلب و عروق پس از تمام شدن دوره درمانی فیزیوتراپی قلب می تواند بر اساس همان برنامه

سابق، ورزش های اصولی خود را انجام دهد. در عمده بیماران، درمان فیزیوتراپی قلب عملا به یک

تفریح و لذت روزانه تبدیل می گردد. به طوری که فرد با انجام برنامه ورزشی توانبخشی

می تواند نشاط خود را به دست آورد.

نتیجه گیری

تقویت عضلات و بهبود شرایط روحی در یک بیمار قلب و عروق می تواند به افزایش کیفیت زندگی او

کمک کند. توانبخشی و فیزیوتراپی قلب یک برنامه درمانی موثر است که می تواند این هدف را برآورده

سازد. برای اجرای برنامه درمانی فیزیوتراپی قلب یک تیم کامل از مراقبین بهداشتی لازم است که

فیزیوتراپیست، مشاور روانی، پزشک متخصص قلب و عروق و متخصص ورزشی از جمله افرادی

هستند که در این تیم حضور دارند.

برنامه درمانی توانبخشی و فیزیوتراپی قلب شامل چند مرحله است که باید با دقت پیگیری شوند.

ارزیابی وضعیت بیمار و آموزش های حین درمان از مهم ترین مراحلی هستند که باید به صورت دقیق

انجام گیرند. در غیر این صورت می توانند اثرات منفی بر سلامت بیمار داشته باشند.

کلینیک مجهز و تخصصی فیزیوتراپی ایرانیان

به طور کلی، مجموعه سلامت ایرانیان شامل کلینیک فیزیوتراپی ایرانیان اصفهان، باشگاه بدنسازی ایرانیان 

استخر آب درمانی ایرانیان تمام تلاش خود را برای بهبود بیماران به کار گرفته است. این مجموعه تحت مدیریت

علی رضا صدیقی و دکتر مهدی صدیقی متخصص طب فیزیوتراپی و توانبخشی اداره می گردد.برای آشنایی بیشتر با

مجموعه سلامت ایرانیان و خدمات ارائه شده توسط این مجموعه می توانید به صفحه

اینستاگرام مجموعه سلامت ایرانیان مراجعه نمایید.